Nazm-ı Celî: Nakşibendiyye Tarikatında Kelimât-ı Kudsiyye Olarak Bilinen 11 Esasın Manzum Şerhi

Nazm-ı Celî

Nakşibendiyye Tarikatında Kelimât-ı Kudsiyye Olarak Bilinen 11 Esasın Manzum Şerhi olan Nazm-ı Celî, 18 Mart 1844 tarihinde Nevşehirli Şükri Ali İbni Süleyman tarafından mesnevî nazım şekliyle telif edilmiştir. Osmanlı Türkçesi ile yazılan bu eser, 509 beyittir. Esere dört beyitlik besmele, hamdele ve salvele ile giriş yapılmıştır. Müellif eserin adını ve telif sebebini beşinci beyitte zikretmektedir. Telif sebebinin Hak yolunu okuyucuya göstermek olduğunu ifade etmektedir. Mukaddemedeki beyitlerde insanın en güzel biçimde yaratıldığı, ilahi sorumluğu üstlendiği, evliyaların hak yolda insanlara arkadaş olduğu; Bahâeddin Nakşibend’in (ö. 791/1389) yolunun da hak yol olduğu belirtilmiştir. Eserin devamında ise Abdülhâlık Gucdüvânî (ö. 575/1179) tarafından tanzim edilen on bir esas manzum olarak şerhedilmektedir. Eseri kitap olarak yayınlama hazırlıklarımız devam etmektedir.

 

NAẒM-I CELÏ

Bismillāhirraḥmānirraḥīm

1. Allāh adıyla idüp fetḥ-i kelām
    Buldı bu naẓmım anuñla intiẓām (1b)

2. Ḥamdü li’llāh Ḥaḳ baña virdi lisān
Şükrin idem dāʾimā vird-i zebān

3. Hem rasūline ola her ān ṣalāt
Mürşid-i Ḥaḳ hādï-i rāh-ı necāt

4. Elfü elf olsun taḥiyyāt ü selām
Her kelām bulduḳda bedʾ ü iḫtitām

5. Baʿde-ẕā bu maḳṣad-ı Naẓm-ı Celï
Rāh-ı Ḥaḳḳ’ı saña eyler müncelï

6. Ḥaḳ Teʿālā idi bir kenz-i ḫafï
İstedi iẓhār ide luṭf-ı vefï

7. Eyledi ïcād-ı ḫalḳ-ı ʿālemi
Maẓhar-ı ʿirfān ḳıldı Ādem’i

8. Aḥsen-i taḳvïmde virdi heyʾeti
Ḥikmetin gösterdi anda ṣanʿati

16. Emr idüp Ḥaḳ anlara tevḥïd ile
      Māsivādan ẕātını tefrïd ile (2a)

17. Hestï-i mevhūmı nefy itdi vücūd
      Cehli tebdïl itdi ʿirfāna Vedūd

DER-BEYĀN-I NİGEH-DĀŞT

375. Vācib oldı sālik-i rāh-ı İlāh
Vāḳıf olup ḳalbine ide nigāh

376. Ẕikrüñ eŝnāsında ḳalb-i ẕākire
Ḳoymamaḳ lāzım sivādan ḫāṭıra

377. Nïm sāʿat yā ziyāde dem-be-dem
Nāẓır olmaḳ ḳalbine emr-i ehem

507. Bunlaruñ her birleri baḥr-ı kerān
Ẕikr u taḥḳïḳinde lāl olur zebān

508. Mevhibetdür Ḥaḳ’dan anuñ her biri
Muḳtedā itmek gerek Peyġamber’i

509. Ḥaḳ Teʿālā’dan aña yüz biñ ṣalāt
        Mā secā leyl ü ve mā-kerra’l-ġadāt

Temme’l-kitābü’l-müsemmā bi’n-Naẓmi’l-Celï ʿalā yed-i aḥḳari’l-ʿubbād Şükri ʿAli İbni Süleymān Nevşehirli ʿan-nāẓım ve kātib ve nāẓıri ʿafe’l-ʿAliyyü. Sene sittin ve miʾetāni baʿde’l-elfmin hicreti men-lehu’l-ʿizzi ve’ş-şeref. 28 Ṣafer Sene 1260

 

Reklam

Kitâb-ı Sosyal Medya®

Hâl-daş şol kimesnedür ki; kardaşınuñ “durum”una bî-gâne kalmayup, anuñıla hem-hâl ola. (Necâtî, 21. yy.)

İnsan-ı Kâmil ol kimseye denir ki; halkın rızâsı için değil HAKK’ın rızâsı için BEĞENE.

Facebook hesabı olmayan muhterem vâlidemin anneler gününü, en SAMÎMÎ duygularımla kutluyorum.

Âşık-ı hakîkî odur ki, Yevm-i Valetine’de aşka dair hiç bir şey paylaşmaya. (Necati İşler)

Makbul Cum’a odur ki, bütün beğeni ve yorumlar câmiye girilmeden yapıla ve dahî hutbede sosyal medya tâ’kîb edilmeye.

Merd, ol kimseye dinür ki; sosyal medya vasıtasıyla insanlara söyleyebildikleri, yüzlerine karşı söyleyebileceklerinden farklı olmaya.  (Necati işler)

Vefâlı ol kimseye dinür ki, yorum ve beğeni gördüğü dostlarından yorum ve beğenilerini esirgemeye.

Teravih’te her selamın ardından elin telefona gidiyorsa, sen gerçek bir BAĞIMLISIN. Ama FARKINDA değilsin.

Mütevâzı şol kimseye dinür ki, dostlarının paylaşımlarını çok beğendiği halde paylaşmaktan imtinâ itmeye.

Sâlik, kûşe-i uzlete akıllı telefonuyla değil, nefs-i emmâresi ile çekilir.

İş, ev, alışveriş ve daha birçok alandaki alışkanlıklarımız için artık çok rahat Facebook’tan Önce / Facebook’tan Sonra’yı (FÖ – FS) kullanabiliriz. Yeni YENİ ÇAĞ hayırlı olsun.

Facebook Paylaşımlarını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim.

Zarîf ol kimseye dinür ki, watsup grubuna veda eyleyeceği zaman dostlarına bunu bildüre ve dahi onlarla helalleşe.

Sosyal Medyada her istediğini yazanlar, istemediklerini okurlar.

Facebook şol gerdûneye beñzer ki; ânâ binen kimesnenin kademi, gazdan ziyâde frende ola.

Vefât haberi odur ki, ASLA beğenisi olmaya ve dahi arkadaş adedince duası ola.

Ehl-i Facebook YEDİYE taksim olunur:
Evladlarının, Refika-i hayatının, akraba-i taallukatının, cümle gelmiş geçmişlerinin ve dahi âşinâ ve bîgâne her kimsenin resmini paylaşanlar.
Sadece evlatlarının ve Refika-i hayatının resmini paylaşanlar.
Sadece evladlarının resimlerini paylaşanlar.
Evlad ü ıyâlinin resimlerini asla paylaşmayanlar.
Hususi resimlerini sadece profillerinde paylaşanlar.
Profil de dahil olmak üzere hususî resim paylaşmayanlar.
Bâlâdaki aksâmın haricinde kendini bulanlar.

Facebook şol medyaya dirler ki anda ehibbâ cem ola.

Makbul namaz odur ki; paylaşımlar ve yorumlar kıyâm ve tahiyyâtta hâtıra gelmeye.

Kalbe vâsıl olan paylaşım odur ki; dostları, yorum sayfasında muhabbetle cem eyleye.

Sansasyonel paylaşım odur ki, yorumları beğenilerinden fazla ola!

İnsanlık olarak henüz tam anlamıyla robotlaşmadık, ama hepimiz cebimizde küçük birer robot taşıyoruz.

Geçenlerde mahalle bakkalımızın bilgisayarında WINAMP’a rastladım. Öylece kalakaldım. Dilim varmadı. Artık MEDIA PLAYER kullandığımı ona söyleyemedim. (2016)

Ankara banliyö tren seferinde akıllı telefonundan Kur’an okuyan teyze, Dünyanın bugünkü bütün “Beğen”ileri sana gelsin!

DİJİTAL KAYNAKLAR

KURAN VE HADİS

https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf (Diyanet İşleri Başkanlığı Kuran-Kerim Meali)

http://www.shamela.ws (el-Mektebetü’ş-Şâmile – Hadis Ansiklopedisi)

http://www.hadiskitaplari.com (Hadis Arama Motoru)

https://www.dorar.net (Hadis Arama Motoru)

http://hadithportal.com (Hadis Arama Motoru)

http://www.hdith.com (Hadis Tahkik Sitesi)

https://İslâmweb.net/ar/library/index.php (Hadis Arama Motoru)

GENEL DİJİTAL KAYNAKLAR

https://metinveritabani.tdk.gov.tr/ (Türkçe Metin Veribankası)

https://k-tb.com (Matbu ve Elyazma Arama Motoru)

https://openlibrary.org

https://edebiyatvesanatakademisi.com/Default.aspx

TÜRKÇE DİJİTAL SÖZLÜKLER

http://www.lugatim.com

https://www.sozluk.gov.tr

http://www.tebdiz.com    

http://tr.wiktionary.org

https://www.etimolojiturkce.com

http://www.kamusiturki.net    

http://www.belgelisozluk.com   

https://www.trceviri.com

https://memalik.cagdassozluk.com

https://ingilizce.cagdassozluk.com

https://muntehab.cagdassozluk.com

https://www.ebuzziya.com

https://kamusiosmani.net

https://remzi.cagdassozluk.com

http://www.ingilizceosmanlica.com  

http://www.osmanlicakitaplar.com 

http://www.ebuzziya.com 

http://www.lugatinaci.com 

http://www.enacademic.com 

http://www.luggat.com

http://www.osmanlicaturkce.com  

http://www.kubbealtilugati.com  

http://www.osmanice.com  

https://www.turkcenindirilisi.com
https://altaica.ru/v-turks.php

Mahmud_turkish_index.pdf erişimi için tıklayın

https://www.turkbitig.com/eskiturkcesozluk.html

https://turuz.com/book/title/Osmanli+Turkcesi+Qilavuzu-1-2-Hayati+Develi

https://books.google.com.tr/books?id=bAeXDwAAQBAJ

ARAPÇA DİJİTAL SÖZLÜKLER

http://kamus.yek.gov.tr (Kâmûsu’l-Muhît ve Vankulu Lügati)

http://46.101.185.202/search/ (Mevârid)

http://arabiclexicon.hawramani.com

https://www.almaany.com/tr/dict/ar-tr/

https://www.tevakku.com

https://www.maajim.com

http://ar.wiktionary.org

https://en.wiktionary.org/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_%D8%B1%D8%A6%D9%8A%D8%B3%D9%8A%D8%A9

https://books.google.com.tr/books?id=_n5iDwAAQBAJ

DİJİTAL KATALOGLAR

http://www.yazmalar.gov.tr (Türkiye Yazma Eserler Kurumu)

http://www.divinity.ankara.edu.tr/?page_id=19025 (A.Ü. İlahiyat Fakültesi)

https://yazmaeserler.diyanet.gov.tr (Diyanet İşleri Başkanlığı)

http://yazmalardtcf.ankara.edu.tr (A.Ü. Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi)

http://bilgimerkezi.atauni.edu.tr (Atatürk Üniversitesi)

https://kutuphane.atauni.edu.tr (Atatürk Üniversitesi)

http://katalog.istanbul.edu.tr (İstanbul Üniversitesi)

http://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr (İstanbul Büyük Şehir Belediyesi)

https://libdigitalcollections.ku.edu.tr/digital/collection/MC/search/ (Koç Universitesi)

http://88.255.225.19:8091 (Koyunoğlu Şehir Müze ve Kütüphanesi)

http://digital.ghb.ba/ghb/fulltextSearchPage.xhtml (Bosna)

https://www.library.ucla.edu/location/library-special-collections (USA – California)

https://oac.cdlib.org (USA – Archive of California)

https://catalog.lib.uchicago.edu/vufind/ (USA –  University of Chicago Library)

http://pudl.princeton.edu/collections/pudl0032 (USA – Princeton Digital Library)

http://pudl.princeton.edu/collections/pudl0079 (USA – Princeton Digital Library)

https://www.loc.gov/manuscripts (USA – Library of Congress)

https://search.lib.umich.edu (USA – University of Michigan Library)

https://guides.lib.umich.edu/İslâmicmss (USA – University of Michigan Library)

https://library.harvard.edu/collections/İslâmic-heritage-project (USA – Harvard Library)

https://www.aub.edu.lb/libraries/Pages/default.aspx (American University of Beirut)

http://139.141.167.32/manuscript (Kuveyt Üniversitesi)

https://www.aruc.org/en/home (Arabic Union Catalog)

https://makhtota.ksu.edu.sa/search/0 (Suudi Arabistan)

http://ecat.kfnl.gov.sa (Suudi Arabistan)

http://totfim.com/Manuscripts (İran)

http://opac.nlai.ir (İran)

http://www.darelkotob.gov.eg/ar-eg/Pages/Home.aspx (Mısır)

http://ricasdb.ioc.u-tokyo.ac.jp/daiber/db_index_eng.html (Japonya)

https://merhav.nli.org.il/primo-explore/search?vid=NLI&lang=en_US (İsrail)

https://gallica.bnf.fr/services/engine/search/advancedSearch/ (Fransa)

http://nationallibrary.bg/wp/?page_id=63306 (Bulgaristan)

http://nationallibrary.bg/wp/?page_id=64749 (Bulgaristan)

https://viewer.cbl.ie/viewer/browse/-/1/SORT_TITLE/DC:turkishcollection (İrlanda)

https://digital.staatsbibliothek-berlin.de (Almanya)

http://cudl.lib.cam.ac.uk/collections/İslâmic/1 (İngiltere)

https://digital.bodleian.ox.ac.uk/ (İngiltere)

https://www.fihrist.org.uk (İngiltere)

http://www.bl.uk/manuscripts (İngiltere)

http://digi.vatlib.it (İtalya)

http://nlr.ru/manuscripts (Rusya)

http://catalog.hathitrust.org (Digital Library)

http://www.aghabozorg.ir/Search.aspx

http://www.almajidcenter.org/search.php

https://www.islâmic-manuscripts.net/

https://www.al-mostafa.com

https://al-mostafa.info/books/htm/disp.php

http://www.manuscriptorium.com/apps/index.php

https://www.wdl.org/en

https://alkindi.ideo-cairo.org

https://www.refaiya.uni-leipzig.de/content/index.xml

https://www.ub.uni-leipzig.de/forschungsbibliothek/digitale-sammlungen/

http://wamcp.bibalex.org/

http://international.loc.gov/intldl/malihtml/

https://asia.si.edu/collections-area/İslâmic/

https://archives.saltresearch.org/

bnr47313-7.pdf erişimi için tıklayın

http://tarihvemedeniyet.org/e-kutuphane/osmanlica-basma-eserler

NECÂTİYÂT

Game over ya da hüsn-i hâtime, bütün mesele bu! (Şekspîr-i Rûmî)

“El âlem ne der?” diye değil; “EL-ALÎM ne der?” diye yaşayabilmek… (Necati İşler)

“Yaratmak” ve “yaratıcı” kelimelerini Allah’a mahsus kullanırdık. Maalesef çok sıradanlaştırdık. Nietzsche gibi “Tanrı öldü.” demeyeceğim. Fakat “Yaradan”ı öldürdük. (Necati İşler)

Gayr-i müretteb bir dîvândır hayâtımız. (Necati İşler)

Rabbim ipinden ayırmasın. İnsanların ipine de muhtaç etmesin. (Necati İşler)

Doğan güneş, çevrenizdeki iyi insanların sayısını artırıyorsa; ne mutlu size! (Necati İşler)

Bir gönle girmek ya da bir gönlü kırmak, bütün mesele bu! (Şekspîr-i Rûmî)

Canlıların canına okuyan dillerimizle
Fatihalar gönderiyoruz ölülerimize (Necâtî, 21. yy.)

Bir gün âyînede kendinle karşılaşacaksın. Şaşacaksın. (Necâtî, 21. yy.)

Sebebi nedir bilmem bu kadar kibrin
Dikey yatanlar var mı içinde kabrin (Necâtî, 21. yy.)

Polyânî der ki: Bu da geçer Yâ Hû. (Necâtî, 21. yy.)

ÖLÜM KAYITSIZLIĞI ŞİİRİ
Ademe gönderiyoruz âdemleri
ShiftDelete tuşuna basar gibi (Necâtî, 21. yy.)

Bazı insanlara karşı yüce dağlar gibi kibirli ol ki, “Küçük dağları ben yarattım.” demesinler. Bazı insanların kusurlarını görmede gündüz gibi ol ki, kendilerini kusursuz bilmesinler. (Necâtî-i Mevlevî)

Aşk-ı mecâzîde kalan der ki: Leylam göreyim neyler, neylerse güzel eyler. Aşk-ı hakîkîyi bulan der ki: Mevlam görelim neyler, neylerse güzel eyler. (Necâtî İşler)

İyi ki varsın hissini yaşatanlara selam olsun. (Necati İŞLER)

Çocuklarımızın gönül dünyasındaki bütün kapı ve pencereler iyiliğe açılıyor. Yetişkinlerin yapacağı tek şey, onları kapatmamaktır. (Necati İŞLER)

 

Halîfe’nin 940/1533 tarihli Velednâme Adlı Eseri (Tercüme-i Pendnâme)

Velednâme (Tercüme-i Pendnâme): İranlı meşhur şair ve mutasavvıf Ferîdüddin Attâr’ın (ö. 618/1221) kaleme aldığı Farsça manzum ahlak ve öğüt kitabı olan Pendnâme’nin “Halife” isimli mütercim tarafından yapılan manzum Türkçe tercümesidir. Bilinen tek nüshası üzerine makale çalışmamız halen devam etmektedir. Beyit sayısı 800. Tercüme tarihi 940/1533.

Naẓmını ḳıldı Ḫalïfe iy ḫalef
Tā ki istimāʿ ide ehl-i şeref

Kim ki bu pendi duta ṭālib ola
Maʿnï maʿrifet aña ġālib ola

Fārisï’den Türk’e döndürdüm kelām
Yazana oḫıyana bizden selām

Hem bu naẓm içre görülse bir ḫalel
ʿAvf ideler yirine anuñ bedel

Artuġ eksük yazdı ise bu ḳalem
Ḳalmañuz sehvine iy ṣāḥib-kerem

Bu sekiz yüz beyt durur iy nïk-nām
Ḫamusı ʿilm-i ḥaḳāyıḳdur tamām

Çün tamām oldı burūzı a dine (?)
Hem veled-nāme yazıldı adına

İrdi hicret tisʿa miʾe erbeʿin (940)
Çoḫ selām olsun …… ecmeʿin

Kim duʿā ilen bizi yād eyleye
Rūḥını cennetde Ḥaḳ şād eyleye (v. 43a, 43b, 44a)

İmâmzâde’nin Ukûdü’l-Akâid fî-Fünûni’l-Fevâid adlı eserinin Mütercimi Bilinmeyen Manzum Türkçe Tercümesi: Nazm-ı Cevâhir

Nazm-ı Cevâhir’e kaynaklık eden Ukûdü’l-Akâid fî-Fünûni’l-Fevâid, İmâmzâde (ö. 573/1177) tarafından telif edilen Arapça manzum bir akaid kitabıdır. Mütercimi bilinmeyen Nazm-ı Cevâhir‘in bilinen tek nüshası üzerine makale çalışmamız halen devam etmektedir.

Bismillâhirrahmânirrahîm

Bedeʾnā bi’smi Rabbi ke-en aʿlā 1b
Ve bi’l-ḥamdi yeṣïruʾl-emru ulyā

Hüve’l-Ḥaḳḳu Hüve’l-Ḥayyu Hüve’llāh
Ki bāyed merd-i ṭālib rāh-ı dergâh

Çün ismu’llāh ola esmādan aʿlā
Olur ol lā-cerem taḳdïme ūlā

Teʿālā ẕātühū celle ʿalāhu
Tebārek ẕātühū ʿammā ʿadāhu

Ḥabïb-i server-i sulṭān-ı ʿālem
Çerāġ-ı kāʾināt ü nesl-i Ādem

Kenzü’d-Dekâʾik’in Manzum Türkçe Tercümesi

Kenzü’d-Dekaik (كنز الدقائق), Ebü’l-Berekât en-Nesefî’nin (ö. 710/1310) Hanefî fıkhına dair bir eseridir. Bu eser, 842/1439 tarihinde Imâdü’d-Dâî adında bir mütercim tarafından manzum olarak Türkçe’ye tercüme edilmiştir. Eserin bir tek nüshasına ulaşılmıştır. Eserle ilgili yayım çalışmamız devam etmektedir.

Mehmed Eşref Dede’nin Ayin-i Tarikat-ı Mevleviye ve Nüsha-i Kübrâ Adlı Eserleri

Ayin-i Tarikat-ı Mevleviyeve ve Nüsha-i Kübrâ Adlı Eserlerlere ait okuma ve neşre hazırlık çalışmamız devam etmektedir.

Dr. Necati İŞLER

Bismillāhirraḥmānirraḥīm

Bismihī

Yā Ḥażret-i Mevlānā

İfāde-i Merām

Bu faḳīr ḥaḳīr pür-taḳṣīr bir çoḳ zamāndan beri āŝār-ı eʿāẓım-ı eslāf-ı mevlevīyeden baʿżılarını muṭālaʿa ettim ise de bunlardan ṭarīḳat-ı ʿaliyyemiziñ aṣl-ı uṣūl ve ādāb ve deḳāʾiḳını beyān eden Türkçe şāriḥ-i Meŝnevī, eş-Şeyḫ İsmāʿīl Anḳaravī…

fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün
mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün

Söyle ey ṭūtī-i zībā-yı süḫan
Nām-ı Ḥaḳla ibtidā it söze sen

Ḫudā’ya ḥamd-i bī-ḥadd ile her ān
Feyżiñi müzdād ider ol dem hemān

Ṣıdḳıla eyle Rasūlini ŝenā
Tā ola maḳbūl-i dergāh-ı Ḫudā

Eliñ ṭuṭsun seniñ rūz-i cezāda
O yevm-i maḥşer-i dehşet-fezāda

Daḫi evlād ü asḥābına dāʾim
Ṣalāt ile selām olsun müdāyim

Hem daḫı şāyān-ı cennet ñūr-ı ʿayn
Ol Ḥasan ile Ḥüseyn-i aḥseneyn

Onlara bizden selām olsun hemīn
Dü cihānda olalar bize muʿīn

Cümlesinden rāżī olsun ol Ḫudā
Eylemesin bizi onlardan cüdā

Muḳaddeme

Diñle_ey iḫvān-ı ṭarīḳ-i mevlevī
Gösterir rāh-ı necātı Meŝnevī

Mehmed Eşref Dede, Âyîn-i Tarîkat-i Mevlânâ